Безназоўнае [Янка Купала] (fb2) читать постранично


 [Настройки текста]  [Cбросить фильтры]

Янка Купала Безназоўнае


1

Спачатку яно шалясцела
          Вельмі нясмела,
А потым лізнула аконца
          Ціха, як сонца.
Назаўтра ўзняло галасочак,
          Нібы званочак,
Ды ў час празвінела так далей
          Збуджанай хваляй.
На трэці дзень чуцен быў гоман,
          Хоць і надломан,
Але ўжо больш вольны, дасціпны,
          К сэрцу прыліпны.
А далей яно зашумела
          Надта ўжо смела,
Аж водгулле ў светы пабегла
          Здольна, разлегла.
Па пушчах пайшло бураломам -
          Дома, за домам.
Бунтарскае грымнула слова
          Аж да аковаў.
Скаваная сіла паўстала
          Бурай... навалай...
Надзелі чырвоныя кветкі
          Нашы палеткі.
Во як пачалося ў нас ціха
          Тое ўсё ліха,
Што нат беларускія межы
          Ўсталі з залежы.

2

Масты старыя спалены -
          Старыя ланцугі;
Паложаны падваліны
          Пад новыя сцягі.
Узводзіцца будыніна
          На іншы склад і лад...
Вароты не зачынены:
          Прыходзь і кум, і сват.
Ідуць, ідуць з аглядкаю,
          Варожаць варажбу:
Ці доўга так пасвяткуе
          Той лад сваю сяўбу.
Яшчэ не дрэме чорнае
          Ў закутках груганнё
І душы непакорныя
          Сачыць, як воўк ягнё.
Мяркуюць так і раюцца
          Ідучы сват і кум...
Ніхто не дакапаецца
          Да іхніх слоў і дум.
Ой, крыўда чалавечая,
          Вякамі ты расла,
Пажарамі і мечамі
          Паслася, як магла.
Калі ж ты забабонамі
          Пакінеш нас карміць,
Над роднымі загонамі
          Пятлю крутую віць?!

3

Ой, была ж бяседа, была
          Вельмі гучная бяседа! -
Не адходзіла ад стала
          Плойма-чарада суседаў.
Як на рынак ці на кірмаш,
          Ад нядзелі да нядзелі,
На каравай пшанічны наш
          Машкарой ляцелі, елі.
А маковае малако,
          Засалоджанае мёдам,
Пілі смагла, ажно цякло
          Па губах іх мімаходам.
А закусвалі мёд і яду
          Гаспадыньскай ласкай удзячнай,
Тут жа дзьмуў дудар у дуду,
          Каб было піць, есці смачна.
Дый прыйшлося плаціць чарадзе
          Той за гэта баляванне,
Бо дарма такога нідзе
          Не бывае частавання.
Ой, пайшла расплата за доўг -
          За яду й пітво адразу...
Задымеў, зацьміўся разлог,
          Зварухнуў усю заразу.
Хто у рукі папаў - заплаціў,
          Іншы ўцёк за многа міляў.
А найболей - кожны скруціў...
          Так не ўсе і заплацілі.

4

Было яно калісьці,
Калі, як жаўталісце,
          Жылі мы - не жылі;
Ішлі дні без карысці,
І сорам было выйсці
          У свет з сваёй зямлі.
Гнаў лісце злосны вецер
Па полі, па ўсім свеце,
          За вёску, за сяло;
На нас ляцела смецце,
Бязладдзе, беспрасвецце,
          Пятлю віло сіло.
І гэтакая слава,
Як пошасці праява,
          Буяла па людзях,
Пакуль жыццё ласкавай
Усмешкай і забавай
          Не асвяціла шлях.
Забліскацелі лужы,
Бяда звілася вужам...
          - Ідзе, - крычаць, - вястун!..
І ўзняўся нехта дужы,
І кінуў кліч дасужы -
          Як помста, як пярун.
Ад воклічу прарока
Схіснулася памрока,
          Сцяг падняла вясна,
І па зямлі шырокай,
Як можа змерыць вока,
          Пабегла навіна.
Сяляне і сялянкі!
Цацанкі-абяцанкі
          Збываюцца для вас;
Выходзьце на палянкі,
Як зоры, як заранкі,
          І сейце ў добры
--">